2. Home
  3. آموزش وقف و ابتدا

آموزش وقف و ابتدا

vaghfمقدمه وقف و ابتدا

وقف و ابتدا از فنون مهم قرائت قرآن است.همان طور که حضرت علی علیه السلام فرمودندآن، یکی از دو رکن ترتیل قرآن می باشد.قاری قرآن با شناخت این فن جای وقف و ابتدا در آیات قرآن را می شناسد و با توقف و ابتدای بجا باعث تقطیع و تغییر معانی قرآن نمی شود.قاری قرآن باید بتواند جمله ها و عبارت ها را از هم بازشناسد تا بر جای نیکو وقف کند و از جای نیکو مجددا قرائت را آغاز کند.علمای قرائت در گذشته به این فن توجه کافی مبذول داشته،به طوری که بسیاری از قاریان مشهور از جمله قرای سبعه در این زمینه دارای تألیف بوده اند.

vaghf

اقسام وقف

مشهورترین تقسیم بندی،تقسیم وقف به اقسام چهارگانه تام (مختار)،کافی (جایز)،حسن (مفهوم)، و قبیح (متروک) است.ظاهرا اولین کسیکه این تقسیم بندی را ارائه داده ابو جعفر احمد بن اسماعیل بن نحاس است که دارای کتابی با نام القطع و الائتناف در وقف و ابتداست.بعدا عثمان بن سعید دانی صاحب کتاب المکتفی نیز از ایشان پیروی کرده است.سپس این نحو تقسیم بندی در میان قراء و علمای علم قرائت رواج پیدا کرد اکنون نیز به عنوان رایج ترین شیوه مطرح است.

 

vaghf

مبنای تقسیم وقف به تام،کافی،حسن و قبیح

رابطه لفظی و معنوی مبنای اصلی تقسیم بندی مذکور است.لذا شایسته است که قبل از هر چیز مراد از بین دو رابطه را روشن سازیم.مراد از رابطه معنوی بین دو عبارت آن است که دو عبارت از نظر معنا و موضوع به هم وابسته باشند.به طور مثال آیات ۲ و ۵ سوره بقره از نظر معنا با هم ارتباط دارند زیرا همه آنها درباره متقین و شرح حال آنهاست.

 

 

vaghf

وقف ممنوع

تعریف جامع و مانعی از این وقف ارائه نشده است، ولی از مواردی در قرآن که طبق علایم سجاوندی، علامت «لا» قرار داده شده فهمیده می شود که این وقف، اعم از وقف قبیح است؛ چرا که در بسیاری از موارد که وقف حسن است، این علامت نهاده شده است، و حتی در بعضی موارد از وقف کافی نیز، از این علامت استفاده شده است.

 

 

vaghf

مثال هایی از وقف مجوز لوجه

«اُولَئِکَ عَلَی هُدیً مِنْ رَبِّهِمْ* وَ اُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» . (بقره(۲) آیه ۵).

«خَتَمَ اللهُ عَلَی قُلُوبِهِمْ وَ عَلَی سَمْعِهِمْ* وَ عَلَی اَبْصَارِهِمْ غِشَاوَهٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ» . (همان، آیه ۷).

 

 

vaghf

وقف مطلق

و آن در جایی است که دو عبارت به گونه ای باشد که در آن، هم وقف بر عبارت اول و هم ابتدا به عبارت دوم، بسیار نیکو و پسندیده باشد، و در عین حال وصل آن نیز با مانعی مواجه نباشد.

وقف مطلق، تمام موارد وقف تام را به جز آن دسته که لازمند، در بر می گیرد.

 

 

vaghf

مصادیق وقف لازم از وقف تام

آنچه در پی می آید برخی از مواردی هستند که وقف بر آنها لازم است و هم تام.

«وَ لاَ یَحْزُنْکَ قَوْلُهُمْ* اِنَّ الْعِزَّه للهِ جَمِیعاً». (یونس (۱۰) آیه ۶۵).

«فَلاَ یَحْزُنْکَ قَوْلَهُمْ* اِنَّا نَعْلَمُ مَا یَسِرُّونَ وَ مَا یُعْلِنُونَ». (یس (۳۶) آیه ۷۶).

 

vaghf

موارد وقف حسن و قبیح

ابن انباری در کتاب الایضاح، بابی را تحت عنوان «بابُ ذِکْرِ مَا لاَ یَتِمُّ الْوَقْفُ عَلَیْهِ» آورده است. ایشان در این باب بیش از سی مورد بر شمرده است که وقف بر آن ها تام نیست. از آن جا که ابن انباری وقوف را به تام، حسن و قبیح تقسیم کرده است، بنابراین، مواردی که از نظر او تام نیستند، یا حسن هستند و یا قبیح، اما طبق تقسیم وقف به اقسام چهار گانه تام، کافی، حسن و قبیح، باید بگوییم: این موارد که ابن انباری بر شمرده است، وقف بر آن ها به طور مسلم تام و کافی نیست؛ بنابراین یا قبیح است و یا حسن، و تعیین قبیح یا حسن بودن آن کاملاً به خصوصیت هر یک از موارد وابسته است. اگر عبارت موقوف علیها دارای معنای مفید و مورد نظر آیه باشد، وقف بر آن حسن، و اگر دارای معنای مفید نباشد و یا معنایش مورد نظر آیه نباشد، قبیح است.

vaghf

تعریف وقف، قطع و سکت

دیگری اصطلاح «وقف» در مقـابل «ابتـدا» قـرار دارد، ولی از آن جـا کـه ایــن واژه در مقـابل «قطـع» و «سکت» نیز بـه کار می رود، لازم است فرق آن ها را بیان کنیم.

در بین متقدمان، غالباً کلمات قطع و سکت نیز به معنای وقفْ استعمال شده است؛ به طور مثال، از شعبی خبر صحیحی نقل شده است که:

vaghf

تعریف وقف و ابتدا

وقف و ابتدا، فن با ارزشی است که با شناخت آن، کیفیت ادای قرائت معلوم می شود، از این جهت که قاری در چه محل هایی باید وقف کند که معنا تمـام باشد، و از چـه جـاهایی باید شروع کند که معنا را مختل نسازد.

 

 

vaghf

وقف مقابله یا ازدواج

مقابله در لغت به معنی در مقابل یکدیگر قرار گرفتن و تأهل دو چیز با هم و به عبارتی نوعی مقایسه و معادله بین دو عبارت و شیء از لحاظ کیفی وکمی است و منظور از ازدواج وصل نمودن دو شیء یا کبلام به هم است و در اصطلاح وقف مقایسه و ازدواج عبارت است از این که قاری قرآن زمانی به آیاتی می رسد که از لحاظ لفظ و معنی کامل بوده و محل وقف است ولی به جهت مقایسه و مقابله. دو آیه متضاد را به وصل خوانده و در عبارت دوم وقف می نماید.

vaghf

وقف کُفران

در قران کریم به قول مشهور نوزده موضع وجود دارد که صورت وقف عمدی و با اختیار روی این مواضع موجب تکفیر و معصیت خواهد بود.این وقف تفاوتی کوچکی با وقف قبیح دارد. (توجه کنید)

مواقف نوزده گانه کفران به این شرح می باشد.

 

vaghf

وقف معانقه یا مراقبه

وقف معانقه یا مراقبه یعنی در آیه ای دو نزدیک هم باشند.با شرایط وقفی یکسان که در صورت وقف بر یکی بر دیگری نمی توان وقف نمود.

* معانقه یعنی دست به گردن هم شدن و مراقبه یعنی نگهداری و محافظت.ابوالفضل عبدالرحمن بن احمد عجلی این علامت را وضع نموده که نشانه آن سه نقطه در کنار هم می باشد.او آن را از نقطه های نون و قاف کلمه معانقه اخذ کرده است و در هیجده و به روایتی بیست و شش موضع قرآن کریم نیز قرار داده است.

 

vaghf

وقف تام

وقف تام یعنی یعنی وقف بر روی کلمه ای که به لحاظ معنی و لفظ ارتباطی به کلمه ما بعد خود نداشته باشد و غالباً نوعی استدلال و نتیجه به همراه دارد.این نوع وقف بیشتر در آخر آیات و پایان داستانها و موضوعات در قرآن مطرح می باشد و علاوت آن حرف ( ط ) است.

 

 

vaghf

وقف کافی

وقف کافی یعنی وقف بر روی کلمه ای که ارتباط معنوی به کلمات قبل و بعد خود داشته ولی ارتباط لفظی به کلمات ما قبل ندارد.ای ننوع وقف در وسط و اخر آیات می تواند مطرح گردد.علامت وقف کافی ( قلی ) می باشد و نشان دهنده اولی بودن وقف بر وصل است.

 

 

vaghf

وقف لازم

وقف لازم یعنی قاری ملزم به ایستادن در آخر کلمه ای است که علامت وقف لازم را دارد و در صورتی که این کلمه به عبارت ما بعد خود وصل شود معنایی به جز معنای مقصوده حاصل شده و چه بسا باعث کفر و فساد در معنا می شود.این نوع وقف اشکال شرعی دارد.علامت وقف لازم را یا میم کوتاه وضع کرده اند.البته در قرآنهای عثمان طه اشکالاتی به این وقف وارد شده است که اشتباهاً جای وقف کافی قرار گرفته و اصلاً وقف لازم نیست.

 

vaghf

وقف غفران

غفران یعنی بخشش و آموزش و بنا به روایات معتبر به فرموده رسول اکرم وقف بر این مواضع در قرائت قرآن کریم باعث مغفرت و آموزش خواهد بود.این وقف در ۱۰ جای قرآن آمده است و در بعضی از قرآنها علامت غفران بر بالای کلمه موقوفه عنوان شده است.

 

 

صفحه1 از2

کلام امیر

threesqrکمترین حقی که از خدای سبحان بر گردن شماست

این که از نعمت های او در راه نافرمانی اش یاری نباید خواست .

نور علی نور

عن الفضیل بن یسار عن ابی عبدالله (علیه السلام ) قال سمعته یقول : ان الذین یعالج القرآن و یحفظه بمشقه منه و قله حفظ له اجران
** از فضیل بن یسار نقل شده که گفت: شنیدم امام صادق (علیه السلام) می فرمود: همانا کسی که با قرآن همدم است و آن را با مشقت و کمی حافظه حفظ می کند دو اجر دارد**
ترجمه اصول کافی- ج 6  ص 407

aparat
robot
telegram
bale
eitaa
tartil
soroush
 کلیه حقوق سایت محفوظ است.
طراحی و پشتیبانی: باسط وب